Gözden Geçirme Anlamı Nedir? Öğrenmenin Yeniden İnşa Edilişi Üzerine Bir Pedagojik Yolculuk
Bir eğitimci olarak, öğrenmenin yalnızca bilgi edinmek değil, aynı zamanda kendini dönüştürme süreci olduğuna inanırım. Her öğrenci, her insan, öğrenme yolculuğunda sürekli olarak hatalar yapar, düşünür, sorgular ve yeniden dener. İşte tam bu döngünün kalbinde yer alan kavramdır “gözden geçirme”. Bu ifade yalnızca bir eylem değil, aynı zamanda bir bilinç halidir; öğrenmenin yeniden doğduğu, anlamın tazelendiği noktadır.
—
Gözden Geçirmenin Kökeni ve Anlamı
“Gözden geçirme” kelimesi, köken olarak “yeniden bakmak, tekrar değerlendirmek” anlamına gelir. Ancak pedagojik açıdan baktığımızda bu ifade, öğrenmenin yansıma basamağını temsil eder. Öğrenci bir bilgiyi edinir, uygular, sonra durup “Neyi doğru yaptım? Neyi geliştirebilirim?” sorularını sorar. Bu an, bilgiyi kalıcı hale getirmenin en güçlü aracıdır.
Gözden geçirme, yalnızca geçmişte yapılanları kontrol etmek değildir; geleceğe dönük öğrenme planlarını şekillendirme sürecidir. Bu nedenle eğitimde, hatalardan korkmak yerine onlara dönüp bakmak, öğrenmenin özünü derinleştirir.
—
Öğrenme Teorileri Işığında Gözden Geçirme
Eğitim tarihinde pek çok öğrenme kuramı, gözden geçirmenin önemine farklı açılardan vurgu yapmıştır. John Dewey, deneyimsel öğrenme yaklaşımında “düşünerek öğrenme”yi merkeze alır. Dewey’e göre, yaşanan deneyimlerin anlam kazanması için bireyin onları sorgulaması gerekir. Yani öğrenme, yalnızca yaşamakla değil, yaşananı gözden geçirmekle mümkündür.
Benzer şekilde Kolb’un deneyimsel öğrenme döngüsü de dört aşamadan oluşur: deneyim, yansıtma, kavramsallaştırma ve uygulama. Bu döngüdeki “yansıtma” aşaması, aslında gözden geçirme sürecinin tam karşılığıdır. Öğrenci ya da birey, bir etkinlik sonrası düşünür: “Ne öğrendim? Ne hissettim? Bir sonraki adımda neyi farklı yapabilirim?”
Bu kuramlar bize gösterir ki, gözden geçirme öğrenmenin sonu değil; tam tersine, onun yeniden başladığı andır.
—
Pedagojik Yöntem Olarak Gözden Geçirme
Modern eğitim anlayışında, gözden geçirme artık yalnızca bir kontrol aşaması değil, bir öğretim stratejisidir. Öğretmenler, öğrencilerini sadece bilgiye ulaştırmakla kalmaz; onlara bilgiyi nasıl sorgulayacaklarını, nasıl yeniden yorumlayacaklarını da öğretir.
Bu süreçte kullanılabilecek yöntemlerden bazıları:
– Yansıtıcı günlük tutma: Öğrencinin kendi öğrenme sürecini yazılı olarak değerlendirmesi.
– Öz değerlendirme formları: Kişinin kendi performansını ölçmesi.
– Akran geribildirimi: Öğrencilerin birbirlerinin çalışmalarını gözden geçirmesi.
– Geriye dönük öğrenme haritaları: Öğrenme yolculuğunun adımlarını fark etmek.
Bu yöntemler, bireyin kendi öğrenme sürecine dışarıdan bakmasını sağlar. Çünkü insan, bazen öğrendiğini bile fark etmez; ancak gözden geçirdiğinde öğrenmenin izlerini görür.
—
Bireysel ve Toplumsal Etkiler
Gözden geçirme, bireysel olduğu kadar toplumsal bir eylemdir. Bir öğrenci kendi öğrenmesini gözden geçirirken, bir toplum da kendi eğitim sistemini, değerlerini ve yöntemlerini gözden geçirir. Bugün dünyada birçok ülke, eğitim politikalarını yenilerken bu farkındalık sürecini işletmektedir.
Bir öğretmen, kendi dersini gözden geçirerek daha iyi bir rehber olabilir. Bir öğrenci, sınav sonucunu değil, o sonuca giden süreci değerlendirerek daha güçlü bir öğrenme bilinci kazanır. Toplumlar ise, geçmişteki eğitim hatalarına dürüstçe bakabildiklerinde geleceğe daha sağlam adımlar atarlar.
—
Gözden Geçirme: Bilgiden Bilince
Aslında gözden geçirme, bilginin bilince dönüşme anıdır. Öğrenci sadece “ne öğrendiğini” değil, “nasıl öğrendiğini” fark eder. Bu farkındalık, bireyi edilgen bir bilgi alıcısı olmaktan çıkarır; onu aktif bir düşünür, sorgulayıcı ve üretken bir öğrenen haline getirir.
Peki siz hiç kendi öğrenmenizi gözden geçirdiniz mi?
Bir konuyu yanlış anladığınızda nedenini bulmaya çalıştınız mı?
Yoksa öğrendiklerinizi yalnızca “bitirilmiş birer görev” olarak mı görüyorsunuz?
—
Sonuç: Gözden Geçirmek, Yeniden Başlamaktır
Sonuç olarak, “gözden geçirme” yalnızca bir hatayı düzeltmek değil, öğrenmenin anlamını yeniden inşa etmektir. Her insan, her öğrenci, her öğretmen bu döngünün içinde bir yolcudur. Yeniden bakmak, yeniden anlamak, yeniden başlamak… İşte gerçek öğrenme burada saklıdır.
Öyleyse kendimize şu soruyu soralım: Bugün, neyi yeniden gözden geçirmeye cesaretimiz var?
—
#öğrenme #pedagoji #gözdengeçirme #eğitim #yansıtıcıöğrenme